Τον Απρίλιο του 2016 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε τον Κανονισμό 679/2016, γνωστό και ως Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΓΚΠΔ – GDPR). Πρόκειται για ένα καινοτόμο νομοθέτημα το οποίο θα αλλάξει ριζικά το πλαίσιο προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα για κάθε Ευρωπαίο πολίτη, αποκτώντας άμεση ισχύ από τις 28 Μαΐου του 2018 σε όλα τα κράτη- μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι διατάξεις του Κανονισμού 679/2016 θα εφαρμόζονται στην Ελλάδα χωρίς την ανάγκη ψήφισης ελληνικού νόμου.
Σκοπός του Κανονισμού είναι η ενδυνάμωση της ηλεκτρονικής ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς (European Digital Single Market) με την εναρμόνιση των εθνικών νομοθεσιών ώστε να διευκολυνθεί η μετακίνηση δεδομένων από το ένα κράτος στο άλλο, αλλά και οι επενδύσεις μεγάλων διαδικτυακών εταιριών. Ταυτόχρονα, όμως, ο Κανονισμός ενδυναμώνει και τη θέση των πολιτών, ως υποκείμενα των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, αναγνωρίζοντας μια σειρά από δικαιώματα τα οποία ανταποκρίνονται στις ανάγκες του πολίτη σε μια εποχήμε smartphones, κοινωνικά δίκτυα, τραπεζικές υπηρεσίες προσφερόμενες μέσω διαδικτύου, cloud services κ.ά.
Ποια η έννοια των προσωπικών δεδομένων;
Ο Ευρωπαίος νομοθέτης χαρακτηρίζει κάθε πληροφορία που αφορά ταυτοποιημένο ή ταυτοποιήσιμο φυσικό πρόσωπο ως δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και τα εντάσσει στο προστατευτικό πλαίσιο του Κανονισμού. Επομένως, το ονοματεπώνυμο, η ηλικία, η διεύθυνση, ο τόπος, η οικογενειακή κατάσταση, η προϋπηρεσία, το ιατρικό ιστορικό, το εισόδημα, τα φυσικά χαρακτηριστικά, η εικόνα και η οικονομική συμπεριφορά ενός προσώπου αποτελούν δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα και προστατεύονται.
Επιπλέον, βιομετρικά, γενετικά, δεδομένα που αφορούν τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και τα γενετήσιο προσανατολισμό ενός προσώπου χαρακτηρίζονται ως ειδικά και απολαμβάνουν υψηλότερης προστασίας, μπορούν, δηλαδή, να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας μόνο κατ’ εξαίρεση.
Ποιες πράξεις αποτελούν επεξεργασία προσωπικών δεδομένων;
Κάθε πράξη που πραγματοποιείται με τη χρήση αυτοματοποιημένων μέσων ή συστήματος αρχειοθέτησης σε δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα όπως: η συλλογή, η καταχώριση, η οργάνωση, η διάρθρωση, η αποθήκευση, η προσαρμογή ή η μεταβολή, η ανάκτηση, η αναζήτηση πληροφοριών, η χρήση, η κοινολόγηση με διαβίβαση, η διάδοση ή κάθε άλλη μορφή διάθεσης, η συσχέτιση ή ο συνδυασμός, ο περιορισμός, η διαγραφή ή η καταστροφή.
Τι δικαιώματα αναγνωρίζει στους πολίτες ο Κανονισμός;
Ο Κανονισμός, ακολουθώντας τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης εμπλουτίζει και ενισχύει τα δικαιώματα των πολιτών έναντι στην επεξεργασία των δεδομένων τους από τις επιχειρήσεις - είτε αυτές εδρεύουν μέσα στην ΕΕ είτε σε τρίτη χώρα.
Έτσι, οι πολίτες έχουν πλέον δικαίωμα να πληροφορηθούν την επεξεργασία των δεδομένων τους αλλά και ποια είναι αυτά (δικαίωμα πρόσβασης). Εφόσον τους γνωστοποιηθεί η επεξεργασία των δεδομένων τους, έχουν δικαίωμα να εναντιωθούν σε αυτήν (δικαίωμα εναντίωσης), να ζητήσουν τον περιορισμό των δεδομένων υπό επεξεργασία ή να την αποδεχτούν. Στη συνέχεια και για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί η επεξεργασία, οι πολίτες μπορούν να ζητήσουν τη διόρθωση και επικαιροποίησή των δεδομένων τους (δικαίωμα διόρθωσης), να λάβουν αντίγραφό τους ή να ζητήσουν τη μεταφορά τους σε άλλο πάροχο (δικαίωμα φορητότητας- ιδιαίτερα χρήσιμο για τη μεταφορά αριθμό τηλεφώνου, για παράδειγμα). Τέλος, διατηρούν σε κάθε περίπτωση το επονομαζόμενο «δικαίωμα στη λήθη», δικαίωμα δηλαδή να ζητήσουν την πλήρη και οριστική διαγραφή των δεδομένων τους και την παύση της επεξεργασίας.
Επιπλέον, ο Κανονισμός 679/2016 εισάγει και μια σειρά δικαιωμάτων προσφυγής κατά παράνομης επεξεργασίας δεδομένων τόσο ενώπιον των εποπτικών αρχών, όπως η ελληνική Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ) όσο και ενώπιον δικαστηρίων, αλλά και δικαίωμα αποζημίωσης για όποια ζημία δημιουργηθεί.